Nylon Manja । भारतात कसा पोहोचला चीनचा नायलॉन मांजा ? घातक प्रवास, पर्यावरणाचा विध्वंस आणि धोका

                                   

 

नायलॉन मांजा (Nylon Manja) भारतात पारंपरिक कापडी मांज्याला पर्याय म्हणून 1990 च्या दशकात आला. त्याची उत्पत्ती मुख्यत: परदेशातील स्वस्त आणि टिकाऊ नायलॉन मांजा (Nylon Manja) धाग्यांच्या आयातीमुळे झाली. चीन, कोरिया आणि इतर देशांमध्ये नायलॉन मांज्याचा (Nylon Manja) आधीपासूनच वापर होत होता. नायलॉन मांजा (Nylon Manja) पारंपरिक कापडी मांज्याच्या तुलनेत जास्त टिकाऊ आणि धारदार होता, आणि यामुळे तो पतंग उडवणाऱ्यांमध्ये लोकप्रिय झाला. यानंतर, भारतीय बाजारात नायलॉन मांज्याची (Nylon Manja) मागणी वाढली आणि काही भारतीय उत्पादकांनी नायलॉनचा (NYLON) वापर करून देशांतर्गत मांज्याचे उत्पादन सुरू केले.

 

 

 नायलॉन मांजा (Nylon Manja) मुख्यत: प्लास्टिक आणि सिंथेटिक साहित्याच्या उद्योगात तयार केला जातो. यामध्ये नायलॉन (NYLON) (नायलॉन-6 किंवा नायलॉन-66) पॉलिमरांचा वापर होतो. नायलॉन (NYLON) धाग्याची निर्माण प्रक्रिया पॉलिमरायझेशनद्वारे केली जाते, ज्या अंतर्गत नायलॉन (NYLON) मॉलिक्यूल्स एकत्र आणून लांब, मजबूत आणि लवचिक धागे तयार केले जातात. यामुळे नायलॉन मांजा (Nylon Manja) अधिक टिकाऊ, धारदार आणि लवचिक बनतो, जो पतंग उडवण्यासाठी आदर्श असतो. नायलॉन मांज्याचा (Nylon Manja) उत्पादन भारतातील विविध औद्योगिक केंद्रे जसे पंजाब, उत्तर प्रदेश, महाराष्ट्र आणि गुजरात येथे मोठ्या प्रमाणावर होतो. तसंच, चीन, तैवान आणि कोरिया यांसारख्या देशांमधून आयात केला जातो.

 

 

नायलॉन मांजा (Nylon Manja) जरी टिकाऊ आणि धारदार असला तरी तो पर्यावरणासाठी हानिकारक ठरतो. नायलॉन (NYLON) धागे जैविकदृष्ट्या नष्ट होणारे नाहीत आणि ते प्रदूषण वाढवतात. यामुळे नायलॉन मांज्याच्या नायलॉन मांजा (Nylon Manja) वापरावर भारतातील अनेक राज्यांमध्ये बंदी घालण्यात आली आहे. कारण त्याचे प्रभाव पक्षी, प्राणी आणि माणसांवर गंभीर असू शकतात. जखमी पक्ष्यांपासून दुचाकीस्वारांच्या गळ्यांवर घाव लागण्याची घटनाही नेहमी दिसून येतात.

 

 

नायलॉन मांज्यामुळे (Nylon Manja) होणाऱ्या अपघातांची संख्या मोठ्या प्रमाणावर वाढली आहे. नागपूर शहरात 2022-23 मध्ये नायलॉन मांज्यामुळे 352 पक्षी जखमी झाले होते, ज्यापैकी 33 पक्ष्यांचा मृत्यू झाला. नाशिकमध्ये एका महिलेचा मृत्यू नायलॉन मांज्यामुळे (Nylon Manja) झाला आहे. तसेच, दुचाकीस्वारांच्या गळ्यात नायलॉन मांजा (Nylon Manja) अडकून अनेक अपघात घडले आहेत. या धोक्यांमुळे, सरकार आणि पोलिस प्रशासन यांना नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) उत्पादन, विक्री आणि वापरावर नियंत्रण ठेवणे आवश्यक आहे.

 

 

भारतभर नायलॉन मांजाविरोधातील (Nylon Manja) चळवळीला गती मिळाली आहे. या चळवळीचा उद्देश  नायलॉन मांज्यामुळे (Nylon Manja) होणारे अपघात आणि पर्यावरणीय नुकसान कमी करणे आहे. पर्यावरणीय संघटनांनी आणि सामाजिक संस्थांनी नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) वापरावर बंदी घालण्याची मागणी केली आहे. शाळा, महाविद्यालये आणि सामाजिक संघटनांनी जनजागृती मोहीम राबवली आहेत, ज्याद्वारे लोकांना नायलॉन मांज्यामुळे (Nylon Manja) होणारे अपघात आणि पर्यावरणीय हानी याबद्दल जागरूक केले जाते.

 

 

नायलॉन मांजाविरोधात (Nylon Manja) भारतात अनेक राज्य सरकारांनी कडक कायदे तयार केले आहेत. महाराष्ट्र, उत्तर प्रदेश, दिल्ली, राजस्थान, आणि बिहार यांसारख्या राज्यांमध्ये नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) विक्रीवर बंदी घालण्यात आलेली आहे. मुंबई आणि पुण्यासारख्या शहरांमध्ये, पोलिसांनी मकर संक्रांतीच्या सणाच्या वेळी नायलॉन मांज्यावर (Nylon Manja) कठोर कारवाई केली आहे. नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) विक्रेत्यांवर गुन्हे दाखल केले जातात आणि मोठे दंड लावले जातात. यासोबतच, पोलिस प्रशासनाने नायलॉन मांज्याविरोधात (Nylon Manja) हेल्पलाइन आणि माहिती केंद्रे सुरू केली आहेत, ज्या स्थानिक लोकांना तक्रारी करण्याची सुविधा पुरवतात.

 

 

नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) पर्यावरणीय हानीच्या विरोधात, पर्यावरण प्रेमी पारंपरिक आणि जैविक साहित्याचा वापर करण्याचे प्रोत्साहन देत आहेत. "पुन्हा कापडी मांजा वापरा" ही मोहीम या संदर्भात एक आदर्श आहे. कापड किंवा ज्यूटसारख्या नैसर्गिक साहित्याचा वापर पतंग उडवण्यासाठी करण्यात येतो, ज्यामुळे पर्यावरणाला कमी हानी होते आणि सुरक्षितता वाढते.

 

 

नायलॉन मांजाविरोधातील (Nylon Manja) चळवळ भारतात मोठ्या प्रमाणावर चालू आहे, ज्यामध्ये जनजागृती, कडक कायदे, आणि सुरक्षित पर्यायांची निवड केली जात आहे. सरकार, पोलिस प्रशासन, पर्यावरणीय संघटना आणि स्थानिक नागरिकांनी एकत्र येऊन नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) वापरावर प्रभावी नियंत्रण ठेवण्यासाठी एकत्रित प्रयत्न केले आहेत. यामुळे, भविष्यात नायलॉन मांज्याच्या (Nylon Manja) वापरावर पूर्णपणे नियंत्रण मिळवणे शक्य होईल, आणि पर्यावरणास सुरक्षित ठेवण्यासाठी सुरक्षित पर्यायांचा वापर अधिकाधिक केला जाईल.

 

35 वर्षांपासून भारतात राहत असलेला नायलॉन मांज्यामुळे (Nylon Manja) होणारे नुकसान सर्वश्रृत आहेत. त्यामुळे प्रशासनाने देखील कठोर कारवाई करणे सुरू केले असून, नायलॉन मांजा  (Nylon Manja) विकणा-यांवर कठोर कारवाई करणे सुरू केली आहे. महाराष्ट्रासह देशात नायलॉन मांजा विरोधात लोक उभे राहत असून, नायलॉन मांजाची (Nylon Manja) विक्री करणाऱ्यांवर छापेमारी सुरू आहे. तसेच कारवाई देखील सुरू आहे. येत्या 14 जानेवारी रोजी मकरसंक्रांतीचा सण असल्याने नायलॉन (NYLON) विकत न घेता कापडी मांजानेच पतंग उडविण्याचा संकल्प तुम्हा आम्हाला करावा लागेल एवढे निश्चित.