Famous Hanuman devotees : हनुमंताचे सच्चे भक्त ! नीम करोली बाबा, सियाराम बाबा आणि महानत्यागी बाबा जुमदेवजी

 

( Famous Hanuman devotees ) भारताची संतपरंपरा ही हजारो वर्षांची आहे. या परंपरेत अनेक संतांनी भगवंताची उपासना करत लोककल्याणाचे कार्य केले आहे. विशेषतः हनुमानजींचे उपासक असलेले काही संत त्यांच्या निःस्वार्थ सेवेने आणि त्यागमय जीवनाने आजही लोकांच्या हृदयात जागृत आहेत. अशाच तीन विभूती ( Famous Hanuman devotees ) म्हणजे नीम करोली बाबा, सियाराम बाबा आणि महानत्यागी बाबा जुमदेवजी ठुब्रिकर.

 

 

नीम करोली बाबा हे २० व्या शतकातील एक ख्यातनाम भारतीय संत होते, जे विशेषतः हनुमानजींचे भक्त म्हणून ओळखले जातात. त्यांचे जन्मसाल अचूक ज्ञात नसले तरी अंदाजे १९००च्या सुमारास उत्तर प्रदेशात त्यांचा जन्म झाला.

 

त्यांचा प्रमुख आश्रम उत्तराखंडमधील कैंची धाम येथे आहे. त्यांच्या शिकवणीतून प्रेम, सेवा आणि नामस्मरण यांचे मोल शिकायला मिळते. त्यांनी “सर्वांना प्रेम करा, सर्वांची सेवा करा, आणि देवाचे नामस्मरण करा” हा उपदेश दिला.

 

त्यांचे भक्त ( Famous Hanuman devotees ) भारतातच नव्हे तर पाश्चिमात्य जगातही आहेत. राम दास (Richard Alpert), स्टीव्ह जॉब्स, मार्क झुकरबर्ग आणि क्रिष्णदास यांसारख्या नामवंत व्यक्ती त्यांच्या चरणाशी प्रेरणा घेण्यासाठी भारतात आले होते.

 

बाबा यांचे जीवन चमत्कारांनी भरलेले मानले जाते. अनेक भक्तांनी त्यांच्या कृपेने आलेले अनुभव - जसे आजारातून बरे होणे, संकटातून सुटका होणे, किंवा जीवनाला नवीन दिशा मिळणे - यांचे कथन केले आहे. त्यांचे निधन ११ सप्टेंबर १९७३ रोजी झाले.

 

सियाराम बाबा यांचा जन्म इ.स. १९१४ सुमारास झाला, आणि त्यांचे निधन ११ डिसेंबर २०२४ रोजी मध्यप्रदेशातील खरगोन येथे झाले. त्यांच्या आयुष्याची नेमकी कालमर्यादा वादग्रस्त ( Famous Hanuman devotees ) असली, तरी त्यांचे जीवनकाल सुमारे ८० ते ११० वर्षांदरम्यान मानले जाते.

 

ते नर्मदा नदीच्या काठावरील भाटियान आश्रमात राहात होते. अत्यंत साधे जीवन जगणारे, सियाराम बाबा हे हनुमानजींचे एक निष्ठावान भक्त होते. त्यांची जीवनशैली कठोर होती – ते कमीतकमी वस्त्र घालत आणि हवामानाच्या प्रतिकूलतेतही शांतचित्ताने ध्यान करत.

 

 

ते रामचरितमानसाचे नित्य पठण करत आणि हिंदू धर्मशास्त्रांचे सखोल ज्ञान त्यांच्या वागण्यातून प्रकट ( Famous Hanuman devotees ) होत असे. विशेष म्हणजे, ते भक्तांकडून फक्त ₹१० चीच देणगी स्वीकारत, जी आश्रम व धार्मिक कार्यांसाठी वापरली जात असे.

 

 

बाबा जुमदेवजी ठुब्रिकर यांचा जन्म ३ एप्रिल १९२१ रोजी नागपूर येथील गरीब विणकर कुटुंबात झाला. शिक्षण केवळ चौथीपर्यंत झालं, तरीही त्यांनी स्वतःच्या जीवनातून समाजासाठी प्रकाशस्तंभ होण्याचा निर्धार केला.

 

प्रारंभी सुवर्णकार आणि नंतर नागपूर महापालिकेत कंत्राटदार म्हणून त्यांनी काम केलं. त्यांचा मुलगा डॉ. महादेव (मनोहर) जुमदेवजी ठुब्रिकर आज आंतरराष्ट्रीय पातळीवर वैद्यकीय संशोधनात महत्त्वपूर्ण योगदान देणारे शास्त्रज्ञ आहेत.

 

बाबा जुमदेवजींनी परमात्मा एक सेवक मानव धर्म मंडळ या संस्थेच्या माध्यमातून व्यसनमुक्ती, अंधश्रद्धा निर्मूलन, आणि मानवसेवा यासाठी महाराष्ट्रासह अन्य राज्यांत मोठं कार्य केलं. त्यांच्या सामाजिक आणि आध्यात्मिक सेवेचा गौरव करत, १ ऑक्टोबर २०१३ रोजी तत्कालीन उपराष्ट्रपती डॉ. हमीद अन्सारी यांच्या हस्ते त्यांच्या नावाने टपाल तिकिट प्रकाशित करण्यात आले.

 

नीम करोली बाबा, सियाराम बाबा आणि बाबा जुमदेवजी या तिघांनी हनुमान भक्तीच्या आधारावर समाजप्रबोधन, सेवा आणि अध्यात्माचा आदर्श जगासमोर ठेवला. त्यांचे जीवन हे श्रद्धा, त्याग आणि प्रेम यांचे मूर्त स्वरूप आहे. आजही त्यांच्या शिकवणी लाखो भक्तांना प्रेरणा देतात.